Wat is inzicht?

Inzicht is wezenlijk kennen. Een inzicht brengt je van begrip tot zien, van kennis tot wijsheid.

Gewoonlijk ervaren wij onszelf als iemand die in de wereld staat en zijn of haar leven leeft, dat zich afspeelt in de context van tijd, ruimte en causaliteit. Het duurt meestal even voordat je ziet dat tijd, ruimte en causaliteit zelf concepten zijn. Zo is ook diegene die veronderstelt ‘ik’ te zijn een concept.

Wanneer je tijdens je innerlijke reis ontdekt dat je de wereld en jezelf hebt samengesteld uit mentale structuren, zijn dat inzichten. Inzichten doen het geloof in de realiteit van ideeën verdwijnen. Beetje bij beetje ga je steeds helderder zien en hiermee vervagen je overtuigingen en breken er steeds meer inzichten door.

Tot je grote schrik of tot je grote vreugde blijkt geen enkel idee of overtuiging stand te houden. Je merkt dat de concepten hun greep op je verliezen. In je beleving wordt alles dunner en ijler, de concepten zijn transparant geworden. Jijzelf en de wereld die jij had samengesteld zijn geleegd, en die leegte vult zich met licht.

Je zegt dat ideeën zich legen. Is dit dan de leegte waar zo vaak over wordt gesproken?

Het is een belangrijke ontdekking wanneer je de leegte van het leven ziet, de leegte van de ver-beelding. Maar voor je ontwaken dient deze leegte ook nog gevuld te worden met het leven zelf, met aanwezig zijn. Daar tracht menigeen zich aan te onttrekken met de triomfantelijke conclusie dat ‘het toch allemaal illusie is’.

Dat is toch zo?

Vrijheid is vrij van iedere conclusie en van welk idee of verklaring dan ook en heeft geen versterking nodig van inzichten of kennis. Vrijheid is levende totaliteit en herbergt zowel leegte als volheid en tegelijkertijd geen van beiden.

Moet je een inzicht weer loslaten?

Is dat dan iets wat je hebt? Doordrenk je met het heldere zicht, versmelt ermee en leef de wijsheid die het inzicht je geeft.

Is dat dan zelfrealisatie?

Zolang er identiteit wordt toegekend aan degene die de inzichten heeft, is er nog geen bevrijding. Diegene die inzicht meent te hebben is zelf een concept. Ik is het eerste concept van waaruit we de hele wereld mentaal samenstellen. Ik is ook het laatste concept dat uiteindelijk oplost.

Wanneer alles in je zacht en bereid is en iedere verwachting uitgewist, word je overspoeld door genade. Dat is de realisatie die alle inzichten, inclusief degene die de inzichten heeft, doet oplossen. Hier regeert het onmiddellijke weten dat uit een diepere bron komt dan het geheugen.

Wat is ervoor nodig om een inzicht te leven? Je ziet bijvoorbeeld in dat roken niet goed is, maar je rookt toch door.

Dit gaat over gedrag – over je psychische structuur. Kennelijk wil je nog niet ophouden met roken, of heb je nog niet genoeg moed, of draait er nog een sabotageprogramma op de bodem van je psyche waar mantra’s actief zijn zoals: ‘Ik ben niet veel waard, ik kan het niet.’ Zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen kunnen maar beter goede vrienden van je zijn. Dan stop je bijvoorbeeld met roken door je zelfrespect en de kracht van je besluit.

Zelfvertrouwen is trouwens gedurende je hele innerlijke reis van het grootste belang. Vertrouw wat je ontdekt en leef wat je ziet. Dan wordt je handelen synchroon met je zicht. Dan leef je eenvoudig de helderheid en waarheid van je inzicht, dan leef je het wezenlijke kennen.

Je ziet nogal eens dat een inzicht geconceptualiseerd wordt en zo wordt het opnieuw een mentale constructie en een herinnering, in plaats van een levende werkelijkheid. Of het blijkt een aanname te zijn van een mooie tekst die je gelezen hebt. Eerlijkheid is van het grootste belang. Inzichten dienen transformerend te zijn, ze dienen je te brengen van waan naar waarheid.

Hoe leidt inzicht tot transformatie?

‘Hoe’ is strategie en geen enkele strategie is werkelijk van toepassing. Hoe zou een strategie teweeg kunnen brengen wat altijd is? Realiseer je wat is, nu, hier. Dit is waarachtig je enige kapitaal: nu. En nu staat altijd aan je zijde. Ieder moment kun je opnieuw kiezen om waarheid te leven. Wil je ‘je gelijk’ leven, of liever vrede? Wat is nu je keuze: versluiering of helderheid, angst of liefde?

Iedereen heeft het steeds over ‘nu’, maar je hebt toch een weg te gaan?

Er is zowel een weg als geen weg. Vanuit het perspectief van de zoeker, heb je zeker een weg te gaan. De weg van het intensiveren van je verlangen, de weg van toenemend vertrouwen en toewijding in welke vorm dan ook. Vanuit het perspectief van waarheid is er natuurlijk geen weg, maar louter de intimiteit van onmiddellijkheid. Deze kent geen ‘hoe’. Deze kent geen commentaar, verwachting of conclusie.

Wat is de prijs?

Het opgeven van lijden en eenzaamheid. Laat waarheid winnen, waarheid is niet te overtreffen. In het licht van waarheid valt alles in het niet. Mocht dit zonneklaar voor je zijn, wankel dan niet langer. Je prioriteiten zijn meteen duidelijk en dit geeft al veel rust. Maar deze erkenning vraagt ook verantwoordelijkheid: leef dit inzicht. Klamp je niet langer vast aan welk belang dan ook en ga niet meer onderhandelen met waan. Het diepe innerlijke weten zal je je leven lang achtervolgen, want in ieder moment dat het wringt wordt je getoond dat je belang hecht aan een idee. God heeft immers een oogje op je en roept je steeds weer om waarheid te leven. Wees eerlijk, wees oplettend, wees bevlogen. Al het andere is een excuus. 

Dan word je verlicht?

Iedereen is verlicht. Het verschil tussen de zoeker en de ontwaakte is dat er bij de ontwaakte geen sporen meer zijn van twijfel, ontkenning of het negeren van je ware natuur.

Wil je dat beschrijven?

Hier leeft onvoorwaardelijke liefde, wijsheid en mededogen. Tegelijkertijd wordt het leven steeds meer een luisteren, een luisteren en gehoor geven aan de wil van het bestaan.

Dit is een tekst uit het boek ONTWAAK.